İranlı Ressam Kendi Resmini Çizip “Hz. Ali” Olarak mı Yaydı?

Bulgularımız:

• Fotoğraftaki kişinin İranlı Şii bir ressam olduğuna dair bir bilgi yok.
• Fotoğrafta ismi belirtilmeyen kişinin kerbela anmasında Hz. Hüseyin’e benzetildiği için kalabalığın ilgisini çekmiş ve alandaki kişiler onunla fotoğraf çekilmişler.

Twitter’da bir kullanıcının paylaşımı epey ilgimizi çekti. İslam halifesi Hz. Ali’yi tasvir ettiğini bildiğimiz fotoğrafı mutlaka görmüşsünüzdür. İşte iddiaya göre İranlı Şii bir ressam, kendi resmini çizmiş. Ressam otoportresini millete “Hz. Ali” olarak yutturmuş.

Paylaşım sahibinin Tweet’inde şunlar yazıyor:

Biliyor muydunuz? Hz. Ali’nin suretini çizen İran’li Şia ressamın aslında kendi resmini çizip millete yutturduğunu biliyor musunuz.?

Fotoğraftaki Hz. Ali’yi tasvir eden resmi çizip çizmediğini merak ettik ve Büyüteç tuttuk.

İranlı Ressam Kendi Resmini Çizip ‘Hz. Ali’ Olarak mı Pazarladı?

Fotoğraftaki kişinin, Hz. Ali olarak bildiğimiz tasvire benzediği doğru. Ancak iddiaya konu olduğu gibi bu kişi bir ressam mı? Şayet öyleyse, kendi resmini ‘Hz. Ali’nin sureti’ olarak mı insanlara sundu? Bunu incelemek için öncelikle anahtar kelimelerle konuyu arıyoruz.

İddianın yine benzer şekilde Twitter’da 2017’de de yayılımda olduğunu görüyoruz. Fakat bunun dışında ne ressam ne de bahse konu resim ile ilgili herhangi bir bulguya ulaşamıyoruz.

Ardından Google Lens’te bu kişinin yer aldığı bölümü kırpıp tersine görsel arama yöntemi ile konuyu arıyoruz. Böylelikle bazı bilgilere ulaşıyoruz.

Alghirbal.info’nun haberine göre, fotoğraftaki kişi Hz. Hüseyin’e benzetildiği için insanların yanına gidip fotoğraf çektirdiği bir kişi. Haberde şu ifadeler yer alıyor:

Şii aktivistler sosyal medyada Erbain ziyaretine katılmak için İran’dan gelen İranlı bir ziyaretçinin fotoğraflarını yayınlayarak, İmam Hüseyin bin Ali’nin şehadetini anmak için Cenab-ı Hak tarafından kırkıncı ziyarette kendilerine katılmak üzere gönderildiğini iddia ettiler. Aktivistler, İmam Hüseyin’in “ölümünü anma çabalarımıza teşekkür etmek” için geldiğini söylediler ve İmam Hüseyin’in kendilerine beklenen İmam Mehdi’nin gelecek yıl Hz. İmam Hüseyin ve resimlerde bir grup insan El-Hüseyin olduğunu iddia eden kişinin etrafını sardılar ve onunla hatıra fotoğrafları çektiler. Siyahlar giymiş ve gür sakallı adam, bir tanesinde Erbain ziyaretçilerine aracılık ediyordu. Irak’ın Kerbela kentinde İmam Hüseyin’in türbesinin bulunduğu yere dikilen yas köşkleri. Aktivistler ise bu kişinin, inandıkları gibi Irak makamlarının iradesi dışında sınır kapılarını basan binlerce İranlı ile birlikte Irak’a giren bir İranlı olduğunu söylediler.

Haberde bu kişinin isminin kim olduğu belirtilmemiş. Ancak Şia mezhebince önemli olan Kerbela gününü anmak için toplanan kalabalığın kendisiyle fotoğraf çektirdiğini anlıyoruz. Bunun yanı sıra bu kişi, iddia edildiği gibi Hz. Ali’ye değil, Hz. Hüseyin’e benzediği için gündem olmuş. Arapça kaynaklarda bunun aksini ispat bir bulguya da rastlamıyoruz. Bu kişinin İranlı olduğu belirtilse de ressam olduğu ve kendi resmini çizdiği bilgisinin uydurma olduğunu da not düşmek gerek.

2015 Irak’taki Kerbela anmalarında kaydedilen bu fotoğraf ile ilgili başka haberlere de ulaşmak mümkün.

Orient-news.net’in haberinde şu ifadeler yer alıyor:

Sosyal ağ sitelerinin öncüleri, Irak’ın Kerbela şehrinde çekildiği söylenen ve İmam Hüseyin bin Ali bin Ebi Talib’in hayali görüntüsüne benzeyen bir fotoğrafı geniş çapta dolaştırdı. Resimde, Irak’ta kurulan yas köşklerinden birinde Erbainli hacılar arasında sık sık sakallı bir adam ve onunla anma fotoğrafları çekmek için etrafında toplanan bir Şii kalabalığı görülüyor.

Resimde göründüğü şekliyle adam, eski çağlardan beri tasvir edilip boyandığı, sanatçıların ve fotoğrafçıların elleriyle geliştirildikten sonra kimsenin onu görmediği için “İmam El-Hüseyin” imajına çok benziyor.

Fotoğraftaki kişi ile ilgili Hz. Ali’yi resmettiği bilgisini yanlışladık. Peki hepimizin alışık olduğu bu imaj nereden geliyor? Bu gerçekten merak konusu. İrdelemeye devam ediyoruz.

Hz. Ali’yi Tasvir Eden Resmin Tarihçesi

Peki gerçekten de bu resim de neyin nesi? Akıllarda soru işareti var bu yüzden bununla alakalı epey bir araştırma yaptık ancak herhangi bir kesin hükme varamadık. Çünkü tek bir Hz. Ali resmi yok. Geçmişten günümüze Hz. Ali’yi tasvir eden birçok minyatür, yağlı boya çalışması olduğunu görüyoruz.

Yurt Gazetesi’nden İsmail Engin’in bu yazısıyla konuya birçok açıdan yaklaşmış. Yazıda özellikle bu bölüm dikkat çekiyor:

… Resim muhtemelen İran minyatür geleneğinin bir devamı… Zira minyatürlerde kutsiyet atfedilen şahısların baş kısmında “nur” bulunuyor. Tasavvur edilen Hz. Ali’nin başı, karanlığın içinde bir “ay” gibi aydınlık zeminin önünde konumlandırılıyor. Bu, Alevi teolojisinde, Hz. Ali’nin “ay”, Hz. Muhammed’in ise “güneş”le sembolize edilmesiyle de örtüşüyor. Neticede, “Ay Ali’dir gün Muhammed” deniyor.

Hristiyanlıkta Hz. İsa’nın estetik tasvir edilmesi gibi, Hz. Ali’de aynı usul ile resmedilmiş. İsmail Engin, yeni dönemde cem evlerinde ve birçok yerde gördüğümüz Hz. Ali portresi ile alakalı şu notu düşmüş:

Canlar arasındaki tartışmalardan öğreniyorum ki, 1990’lı yılların başlarında Alevi dergisi çıkaran bir genel yayın yönetmeni, “Hz. Ali resmi nasıl olur” konusu hakkında epey düşünüp taşınmış. Pek örnek olmadığından, gözlerini Türkan Şoray’dan almışlar ve bir Hz. Ali portresi çıkarılmış…

Ancak, söz konusu tartışmaya yön veren husus, yani niyet, aranıyor Canlar arasında ve yine ikiye bölünüyorlar, bu konuda. Servis edilen resim amacına bir şekilde ulaşıyor. Aleviliğin İslam – içi anlayışını savunanlar, kutsal değerlerinin incindiğini söylerken, İslam – dışı anlayışını savunanlardan kimisi de “gördün işte Ali’n bu” mealinde birşeyler yazıp duruyor…