Coca-Cola’nın Üretiminde Kokain Kullanılıyordu muydu?

Bulgularımız:

• Coca-Cola’ya eskiden koka (coca) yaprağı özütünden elde edilen kokain katıyorlardı. Bu prosedür, 1929’a kadar devam etmişti. O yıllarda kokainin, tıbbi olarak kullanılması yasaldı. Coca-Cola da bir tıbbi şuruptu ve bu nedenle etken maddelerinden biriydi. Ancak bu ilave kokain bir “özüttü” ve bildiğimiz uyuşturucu madde olarak yasadışı ticareti dönen kokain değildi.

Büyük küçük herkesin içtiği ve kalabalık sofralarda devamlı bir yeri olan meşrubatlardan birisi şüpehsiz kola… Bir süredir sosyal medyada bir iddia dolaşımda. İnternetçiler Coca-Cola’nın ilk zamanlarında üretiminde kokainin yer aldığını iddia ediyor. Bu yüzden markanın ismi olan Coca’nın kokainden (Cocaine) geldiğini söylüyorlar.

• Bu arada küçük bir bilgi verelim. Coca-Cola içeceğinin ismi aslında “Coke”. Halk arasında genel olarak bu içeceğe “Kola” diyoruz fakat Kola, içeceğin ismi değil, markanın ismi. Bu çok önemli bilgiyi hafızamıza ekledikten sonra konumuza dönelim.

Gelgelelim bu iddiayı yalnızca internetçiler dile getirmemiş. Tesla ve SpaceX şirketlerinin kurucusu olan medyatik isim Elon Musk da bu konuyla alakalı mizahi bir tweet atmıştı.

Elon Musk, daha önce bir sosyal medya platformu olan Twitter’ı satın alacağını söylemişti. Ünlü milyarder, Twitter şirketi ile 44 milyar dolara anlaştığını belirten bazı açıklamalarda bulunmuştu. Bu anlaşmadan sonra Musk: “Attığınız tweeti düzenleme özelliğinin gelmesini istiyor musunuz?” minvalinde bir anket paylaşmıştı. Ardından bu mizahi tweeti atmıştı. Bazı kullanıcılar yorum olarak nostaljik bir Coca-Cola şişesinin fotoğrafını eklemişti.

Bu fotoğrafı atan kullanıcı, tweetinde şu ifadeleri kullanmış:

Elon Musk’ın, Coca-Cola’nın içinde önceden kokainin yer aldığına dair attığı tweette ciddi miydi bilmiyoruz. Ancak her ne olursa olsun kullanıcılar bu açıklamayı ciddiye almış gibi aynı nostaljik kola şişesinin fotoğrafını paylaşmışlar. “Hocam, kolada önceden kokain varmış, biliyor muydunuz?” gibi gereksiz sohbetlerin önüne geçmek için bu iddiayı etraflıca araştıralım dedik.

Coca-Cola’nın Kokain İçerdiğini Belirten Bazı Akademik Çalışmalar Var

Öncelikle araştırmaya herkes gibi “Coca-Cola’da kokain var mı?” gibi basit ifadelerle başladık. Yenişafak, Diken gibi bazı internet haber siteleri, bu konu ile ilgili haber girmişler. Haber içeriğini okuduğumuzda, bu konuyla alakalı bazı bilgilerden bahsettiklerini görüyoruz:

Diken:

Son bir not: ABD’deki Ulusal Uyuşturucu Bağımlılığı Enstitüsü’ne göre Coca-Cola’nın orijinal formülünde kokain olduğu doğru. Buna göre John Pemberton 1885’te Coca-Cola’yı yarattığında koka yaprağından elde edilen ekstrakt formunda kokain içeriyordu. O zamanlar güvenli olduğu düşünüldüğünden kokain yasaldı ve bazı ilaçların yapımında kullanılıyordu. Ancak zamanla cola’nın içinde kokain miktarı azaltıldı ve 1929’da tamamen çıkarıldı.

Yenişafak:

Bununla birlikte, Musk’ın Coca-Cola hakkındaki yorumları büyük ihtimalle alay konusu olsa da, bazı tarihsel gerçekleri de taşıyorlar. ABD Ulusal Uyuşturucu Suistimali Enstitüsü’ne (National Institute on Drug Abuse) göre, kokain 1885’te Atlantalı bir eczacı olan John Pemberton içeceği ilk kez ürettiğinde yasaldı. O zamanlar Pemberton’ın tarifi, koka yapraklarından elde edilen bir kokain özütü içeriyordu. Pemberton, İçeceği “patentli bir ilaç” ve “beyin toniği” ve entelektüel içecek” olarak nitelendirdi.

Her iki haber sitesi de, eskiden Coca-Cola’nın üretiminde kokain kullanılmış olabileceğine dair birer not düşmüş. ABD’deki Ulusal Uyuşturucu Bağımlılığı Enstitüsü’nün ilgili makalesini “National Institute on Drug Abuse“, “Coca-Cola ingredients“, “Cocaine” gibi anahtar kelimelerle Google’da aradığımızda, bir makaleye erişiyoruz.

Ulusal Uyuşturucu Bağımlılığı Enstitüsü’nün (NIDA) makalesinde içeceğin içinde kokainin yer aldığı şu ifadelerle belirtilmiş.

Coca-Cola’nın tarihi iyi belgelenmiştir. İçecek, 1885 yılında, arka bahçesinde orijinal formülü yapan Atlanta, Georgia’dan bir eczacı olan John Pemberton tarafından icat edildi. Pemberton’un tarifi, içeceğin adının “Coca” kısmına ilham veren koka yaprağının bir özü şeklinde kokain içeriyordu. “Cola”, kola somunundan (kafein, başka bir uyarıcı içeren) gelir.

Coca-Cola icat edildiğinde, kokain yasaldı ve ilaçlarda ortak bir bileşendi. İnsanlar küçük miktarlarda kullanmanın güvenli olduğunu düşündüler.

2020 yılındaki bu makalede, kurumun açıklamalarına göre, Coca-Cola şirketi ilk zamanlarında koka (coca) yaprağından elde edilen ekstraktı (özü) içeceğe katıyordu. Markaya ismini veren de koka yaprağıydı. O zamanlar böylesi keyif veren maddelerin tıbbi amaçlı kullanımı, herhangi bir yasayla tabi değildi. Nitekim John S. Pemberton bir eczacıydı ve Coca-Cola’yı henüz ticari bir marka olmadan önce önce tıbbı amaçlı üretmişti. Bu içeceği baş ağrısını, mide rahatsızlığını ve yorgunluğu tedavi edebilecek “patentli bir ilaç” olarak tanıtmıştı. NIDA bu makalesinde, Coca-Cola’nın içindeki az miktarda kokainin önce azaltılıp daha 1929 yılında tamamen kaldırıldığını söylemiş.

Coca-Cola ‘Kokain’ Konusunu Cevapladı

Şimdi akıllara gelen soru aynı. Her şey güzel de peki Coca-Cola’nın şirketinin bu konuyla alakalı bir açıklaması yok mu?

Evet, Coca-Cola, yıllardır goygoyu yapılan bu durumdan sıkılmış olacak ki, ‘sıkça sorulan sorular’ kapsamında yanıtlamış bile:

Coca-Cola genel kanının aksine bu sorunsalı açıklamak yerine kısacık bir cümleyle yanıtlamış. Şirket, daha önce üretimde kokainin yer almadığını netleştirmiş.

Sonuç olarak hem şirketin, hem de NIDA’nın açıklamalarını doğru olarak görüyoruz. Coca-Cola’nın eskiden içinde kokain bulunduğu iddiasını “yanlış” olarak işaretledik.

• Neden yanlış olarak işaretlediğimizi soracak olursanız. Vereceğimiz cevap şu olur: NIDA, Coca-Cola’nın içindeki etken maddenin koka yaprağından elde edilen özüt olduğunu söylüyor. Dolayısıyla kokain özütüne kesin olarak kokain demek doğru olmaz. Şirket hiçbir zaman bizim bildiğimiz uyuşturucu madde olan kokainin kullanılmadığını söylüyor ve bu doğru.